امام محمد تقی(ع) فرزند علی بن موسی الرضا(ع) و سبیکه(بانویى مصرى تبار که ریحانه و خیزران از دیگر نامهاى ایشان است) بوده که در۱۰ رجب سال ۱۹۵ هجری در مدینه به دنیا آمد. حضرت رضا(ع) در مورد منزلت فرزندش امام جواد و مادر مکرمه آن حضرت، به یارانش فرمود:« من داراى پسرى شده ام که همچون موسى شکافنده دریاهاى علم است و مانند عیسى مادرى پاک دارد.»
پیشواى نهم در سن ۷ سالگى به امامت رسید و هفده سال رهبرى شیعیان را به عهده داشت. دوران امامت آن حضرت با دو نفر از خلفاى ستم پیشه عباسى مأمون و معتصم مقارن بود.
حضرت جواد(ع) در داشتن تمام صفات زیباى اخلاقى و انسانى سرآمد خوبان روزگار بود. پارسایى، علم ،دانش و بخشندگى اش موجب شده بود با القاب جواد، تقى، مرتضى و منتجب شناخته شود. اما در این میان لقب “ابن الرضا” به خاطر شکوه و جلال امام رضا (ع) در میان مردم شهرت بیشترى داشت.
امام جواد(ع) در سال ۲۰۳ هجری قمری پس از شهادت پدرش امام رضا(ع) به امامت رسید. دوران هفده ساله امامت او با حکومت مأمون و معتصم، خلفای عباسی، همزمان بود.
هنگامی که امام رضا(ع) به دعوت مأمون از مدینه به توس رفت امام جواد (ع) که کودک بود، مانند دیگر افراد خانواده حضرت رضا در مدینه ماند و در سال ۲۰۲ هجری قمری برای دیدار پدر به مرو رفت و سپس به مدینه بازگشت
پس از شهادت امام رضا(ع) مأمون به بغداد رفت. او که از کمالات علمی و معنوی امام جواد(ع) آگاه بود ایشان را از مدینه به بغداد دعوت کرد. اما دولتمردان حکومت عباسی و اطرافیان مأمون از این اقدام ناخشنود بودند، مأمون برای آنکه آن ها را از مقام علمی و فضل آن حضرت آگاه کند، در بغداد مجلس بحثی میان او و دانشمندان بزرگ آن روزگار ترتیب داد. در این مجلس، امام به پرسش های علما پاسخ گفت و میزان دانش و هوش وی بر آنان آشکار شد.
حضرت جواد مانند جده اش فاطمه زهرا(س) زندگی کوتاه و عمری سراسر رنج داشت. امام نهم در آخر ماه ذیقعده سال ۲۲۰ هجری به شهادت رسیدند. مزار مطهر وی در کاظمین است.
قالَ الإمام الجوادعلیه السلام:
ثَلاثُ خِصال تَجْتَلِبُ بِهِنَّ الْمَحَبَّهُ: الاْنْصافُ فِی الْمُعاشَرَهِ، وَ الْمُواساهُ فِی الشِّدِّهِ، وَ الاْنْطِواعُ وَ الرُّجُوعُ إلی قَلْب سَلیم.کشف الغمّه، ج ۲، ص ۳۴۹
سه خصلت جلب محبّت می کند: انصاف در معاشرت با مردم، همدردی در مشکلات آن ها، همراه و همدم شدن با معنویات.
ثَلاثٌ یَبْلُغْنَ بِالْعَبْدِ رِضْوانَ اللّهِ: کَثْرَهُ الاْسْتِغْفارِ، وَ خَفْضِ الْجْانِبِ، وَ کَثْرَهِ الصَّدَقَهَ.کشف الغمّه، ج ۲، ص ۳۴۹
سه چیز، سبب رسیدن به رضوان خدای متعال می باشد: نسبت به گناهان و خطاها، زیاد استغفار و اظهار ندامت کردن. اهل تواضع کردن و فروتن بودن. صدقه و کارهای خیر بسیار انجام دادن.