بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین و الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و آله الطیبین الطاهرین سیما بقیه الله و امام العصر ( عجل الله تعالی فرجه الشریف )
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ، بسم الله الرحمن الرحیم
وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ عَاصِفَهً تَجْرِی بِأَمْرِهِ إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا وَکُنَّا بِکُلِّ شَیْءٍ عَالِمِینَ ﴿۸۱﴾
وَمِنَ الشَّیَاطِینِ مَن یَغُوصُونَ لَهُ وَیَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَلِکَ وَکُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ ﴿۸۲﴾
آیاتی که تلاوت شد مربوط به حضرت سلیمان(ع) است. من بارها به این نکته تذکر دادم که خدای متعال چرا تاریخ انبیا و گذشتگان را برای ما امروز بیان فرموده است؟ این مطالبی که مربوط به گذشته است چه تاثیری در زندگی امروز ما دارد؟ مسئله روشن است، چون یک وقت مطلب بصورت کلی بیان میشود مثلا دعوت به صبر و استقامت و تقوا… یعنی بصورت دستوری یا تکلیفی. شاید این امر آنطوری که باید و شاید تاثیر بسیار زیاد نداشته باشد اما وقتی خدای متعال مصداق های عملی را نشان میدهد، چهره آن شخصیتهایی که در راه بندگی خدا قدم برداشتند، کسانیکه اهل تقوا و ایمان و صبر بودند نشان میدهد که اینها چه نعمتهایی را خدای متعال در زندگی نصیبشان کرده است. قطعا اثر این بیشتر است. اینکه آدم ببیند یک فردی به خاطر داشتن این صفات خوب و پسندیده ی بندگی خدا به مقاماتی نائل شده است. این یک نکته است که وقتی خدای متعال تاریخ انبیا را برای ما ذکر میکند برای مثال زدنِ آن حقایقِ قرآنی است یعنی میخواهد بگوید که این مصداق های عینیِ این دستوراتِ قرآنی هستند و اینان چون به این دستورات عمل کردند به چه جاهایی رسیدند. نکته دوم بعضی کتابهای آسمانی تحریف شدند و اینها چهره بعضی از انبیا را وارونه جلوه دادند . و قرآن بارها به این قضیه اشاره کرده که این کتابهایی که در دست اهل کتاب است تحریف شده است. این کتابها در مورد تاریخ انبیا مطالبی را ذکر کرده اند که انسان شرم میکند این حرفها را بشنود. از جمله حضرت سلیمان که در کتاب مقدس یهودیان یعنی تورات ببینید چطور معرفی شده است. در تورات در مورد حضرت سلیمان اولا ایشان را به عنوان یک زنباره معرفی کرده اند. با اینکه خدا او را نهی کرده بود که از مشرکین زن نگیرد اما برخلاف دستورِ خدا از مشرکین زن گرفته است و این زنانِ سلیمان باعث شدند که راه او هم کج و منحرف شود چون خودشان بت پرست بودند سلیمان را هم به سمت بت پرستی کشاندند.به قول آنان، سلیمان در اورشلیم یک بتکده ای ساخته بود بخاطر علاقه ای که به زنهای بت پرستِ خودش داشت. و خدا اورا مجازات کرد و امثال اینها که در تورات آمده است. آیا پیامبر گرامی اسلام به عنوان خاتم انبیا و قرآن به عنوان آخرین کتاب آسمانی که خود خداوند تضمین کرده آن را در برابر هر تحریفی حفظ کند، آیا نباید از سلیمان دفاع کند؟ لذا شما مقایسه کنید معرفی سلیمان را در توراتِ تحریف شده و قرآن کریم. در آیات مکرر و سوره های مختلف از سلیمان یاد شده است. در یک جا میفرماید سلیمان بهترین بنده ی خدا بوده است و او ابواب است. این تعبیر در مورد داوود و سلیمان و ایوب آمده است. ابواب از ماده اوب است و اوب یعنی رجوع و بازگشت. به قول طلبه ها صیغه مبالغه است یعنی بسیار اهل رجوع و بازگشت بوده اند. مثالی بزنم تا این صفت را ما هم داشته باشیم. زندگی مادی و دنیایی انسان را مشغول به خودش میکند و انسان را به سمت خود میکشد. جلوه های زندگی دنیا آدم را سوی خود میکشد. بندگان خوب خداوند فورا بسوی خدا بازمیگردند. حتی کارهای مباح زندگی هم که انسان را غافل از خدا میکند ، بندگان خوبِ خدا وقتی این غفلتها بر آنها عارض میشود فوری برمیگردند سمت خدا. و این غفلتهایی که برایشان بوجود می آید اینها هم برمیگردند بسوی خدا. با دعا و ذکر و توجه. این ابواب در مورد این سه پیامبر آمده است. در مورد بهشتیان هم آمده است.در سوره ق حالت بهشتیان را اینگونه توصیف میکند:هَذَا مَا تُوعَدُونَ لِکُلِّ أَوَّابٍ حَفِیظٍ این بهشت همان چیزیستکه به آن وعده داده شدید. اما مال کیست؟ هر کسی که دائما درحال بازگشت بسوی خداوند هست. تا غفلتی پیش می آید اینها خودشان را بسوی خدا میکشند.
ان شا الله شما هم مصداق اواب باشید. و نماز را با این نگاه بخوانیم. که واقعا گرفتاریهای دنیا ما را غافل کرده است پس ما برویم سمت نماز که به خدا توجه کنیم و بسوی او توجه کنیم. عبادات را با این نگاه انجام دهیم. نماز ، روزه و هر تکلیفی که خدای متعال برای ما قرار داده است.
بنابرین سلیمانی که در قرآن اینگونه اهل بندگی معرفی شده است در تورات یک انسان زنباره معرفی شده است ، خداوند میفرماید نعم العبد ، چه خوب بنده ای بود سلیمان.
و تعریف و تمجیدهای دیگری که در قرآن درباره سلیمان آمده است. عدالتش زبانزد و گسترده بود. حتی مورچگان به عدالت سلیمان اقرار کردند. حالا این مطلبی است که آیا جانوران هم از زندگی ما انسان ها آگاهی دارند؟ این آیه را دقت نمایید :
وَحُشِرَ لِسُلَیْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّیْرِ فَهُمْ یُوزَعُونَ
لشکریان سلیمان از جن و انس و پرندگان به صف کشیده شدند. آن جلو می ایستادند تا همه ملحق شوند آنگاه سپاه سلیمان حرکت کند. حرکت کرد سپاهش تا به لانه مورچه ها رسید
حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِی النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَهٌ یَا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ
یک مورچه ای فریاد زد که ای مورچه ها بروید به خانه هایتان، که لشکریان سلیمان شما را پایمال نکنند چون نمیدانند شما اینجا هستید. این مسائل عجیبی است. که یعنی مورچه ها میفهمند که در میان ما انسان ها چه میگذرد؟ از این آیه اینطور استفاده می شود. خلاصه این مورچه گفت به خانه هایتان بروید چون نمیدانند شما اینجا هستید که اگر بدانند این کار را نمیکنند و شما را پایمال نمیکنند. یعنی سلیمان و سپاهش را دارد معرفی می کند. که بقدری مواظبند که حق کشی نکنند حتی حق مورچگان را.
فَتَبَسَّمَ ضَاحِکًا مِّن قَوْلِهَا سلیمان از این حرف مورچه خنده اش گرفت.
نکته ای که از این آیات استفاده می شود اینکه یعنی عدالت سلیمانی به قدری فراگیر بوده که حتی مورچگان هم آن را احساس می کردند. آن وقت سلیمان گفت :
وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَى وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
اینها درس نیست؟ معنای آیه اینکه: خدایا مرا به همان مسیری قرار بده که شکر نعمتهایت را بجا آورم. حال آیا چنین کسی بت پرست است؟ که تورات او را اینگونه معرفی میکند. یا حتی متمایل به بت پرستی است؟ آیا این تورات تحریف شده ، کتاب آسمانی است؟
پس گفت اولا خدایا مرا شاکر نعماتت قرار بده و ثانیا عمل صالحی که مورد رضایتت باشه انجام دهم. و ثالثا فردای قیامت مرا در میان بندگان صالحت قرار بده. حالا این سلیمان در تعریف قرآن.
اما آیه ای که در ابتدای بحث عرض کردم میفرماید وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ
قرآن میفرماید برای داوود سخت ترین چیزها را نرم کردیم. یعنی آهن را برایش نرم کردیم. و برای سلیمان هم باد را مسخر او قرار دادیم. عاصفه یعنی تند باد. تَجْرِی بِأَمْرِهِ یعنی سلیمان بر باد قدرت داشته و بر آن سوار می شده است. در سوره ای دیگر میفرماید ما باد را مسخر سلیمان کردیم صبحگاهان به اندازه سیر یک ماه که حالا در آن زمان اگر کسی می خواست یک ماه حرکت کند چقدر بود. حالا یا با مرکب هایی که آن زمان بوده یا پیاده. اما به اندازه یک ماه حرکت، این باد سلیمان و سپاهیانش را جابجا میکرد. سلیمان حاکم آن سرزمین بوده و باید به آن بلاد و سرزمین ها سر میزده است. بادها او را حمل و نقل میکردند. ادامه آیه میفرماید عصرگاهان هم به اندازه یک ماه باد او را حرکت میداده است. این جریان باد او را حرکت میداد و باز هم او را برمیگرداند. امروز بشر از باد خیلی استفاده می کند. هواپیما رمز به آسمان رفتنش باد است. این باد است که آن را به آسمان میبرد و در اثر باد بالا و پایین می رود. حالا چگونه باد ، سلیمان را جابجا میکرده بر ما روشن نیست.
وَکُنَّا بِکُلِّ شَیْءٍ عَالِمِینَ در پایان آیه خداوند میفرماید ما میدانیم چکار میکنیم.
این درواقع یکی از الطاف خداوند به سلیمان بوده است. چون او بنده ی خوبی بوده است. در مورد حضرت داوود میفرماید ما آهن را در دست او نرم کردیم. در مورد سلیمان میفرماید ما مس را یا همه فلزات را برایش نرم کردیم مانند چشمه آبی که جریان دارد این فلزات آب میشدند برای او.
وَمِنَ الشَّیَاطِینِ مَن یَغُوصُونَ لَهُ ، پس باد و فلزات مسخر او بودند و دیگر لطف خداوند به سلیمان در اختیار قرار دادن جنیان برای او بوده است. این جنیان کارهای زیادی برای سلیمان انجام میدادند. شیاطین اینجا به معنی جن است. برای سلیمان غواصی می کردند و آماده خدمتش بودند. وَیَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَلِکَ غیر از غواصی کارهای دیگری هم برایش انجام میدادند که در آیات دیگر بیان شده است. ظرفهای بزرگی میساختند که برای غذاخوری بوده و جمعیت مینشستند در کنار این ظرفهای حوض مانند و غذا میخوردند. همچنانکه در گذشته رسم بود در شبهای محرم در مجمع غذا می آوردند و مردم دور آن مینشستند و میخوردند. ظرفهایی که برای غذا پختن بوده است. وَکُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ ما مواظب جنیان بودیم که خطایی نکنند.
اما با همه ی این قدرت و شوکتی که خداوند به سلیمان داد، مرگ او را دریافت. نقل شده سلیمان رفته بود جایی و عصایش را به دست گرفته بود و سرش را روی این عصا گذاشته بود و تکیه داده بود و در این حال دید کسی وارد شد. سلیمان گفت تو کی هستی؟ گفت من کسی هستم که از کسی اجازه نمیگیرم. فرمود برای چه آمدی؟ پاسخ داد آمده ام تا جان تو را بگیرم. همان جا بدون اینکه از جای خودش تکان بخورد جانش گرفته شد و از دنیا رفت. اینجا خدای متعال موریانه ای را مامور کرد تا این عصا را بخورد و عصا شکست و سلیمان افتاد. تازه جنیان فهمیدند که سلیمان مدتهاست که از دنیا رفته است. که اگر میدانستند این مدت گرفتار نمی ماندند. حالا جزییات چه بوده است در قرآن نیامده است. که اطرافیانش میدانستند مرگ سلیمان را یا نه. به هرحال این زندگی دنیاست. چنین کسی که تا این حد مورد لطف ذات الهی است اما مرگ سراغ او هم آمد، بنابرین ما هم باید درس بگیریم که آخر کار دنیا مرگ و مردن است آن هم به معنای انتقال و خانه عوض کردن. ما در این دنیا در قفس هستیم همانطور که رحم مادر مانند قفس است. فضای باز یعنی پایمان را از این دنیا بیرون بگذاریم. برزخ هم باز یک فضای نسبتا بسته ایست. آخرت محیط باز است. زندگی را باید آنجا دید. اینجا که زندگی نیست. خداوند میفرماید تمام فضای آخرت حیات است. همه چیز آن زنده است و حیات دارد. که این را ما نمیفهمیم. حالا واقعا می ارزد که عمر را فدا کنیم برای داشتن قفس دنیا؟ عاقل کسی است که دنیا را فدای آخرت بکند. و رضوان من الله اکبر… رضایتمندی خداوند از همه نعمتها بالاتر است و در آن دنیا ارزش آن مشخص می شود. لمن الملک الیوم؟ للله الواحد القهار… قیومیت خداوند متعال در آنجا مشخص می شود. اینجا هم خدا قیوم است. الله لا اله الا هو الحی القیوم ، اما اینجا ما این قیومیت را احساس نمیکنیم. خیال میکنیم ما کاره ای هستیم. درصورتیکه همه کاره خداست و در قیامت ما متوجه قیومیت خداوند می شویم. بنابرین انسان عاقل این قفس دنیا را فدای آن فضای آزاد آخرت میکند ، نه اینکه آن فضای آزاد را فدای این قفس بکند.
خداوند توفیق دهد تا همه ما به این معرفت نائل شویم.
چشم دل ما را بسوی عالم ملکوت باز بگردان
همانطور که به ابراهیم ملکوت را نمایاندی خدایا ملکوت را به ما هم بنمایان
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
