ایمان داریم دین خدا ضد عقل نیست و همه چیز را معقول می دانیم
جذب جوانان و چگونگی برخور با چالش ها و هنجارهای ذهنی آنها همیشه یکی از دغدغه های ادیان مختلف بوده است. هر دین ، مذهب و گرایشی بخش مهمی از دستورات و برنامه هایش برای این طیف است و این نشان از اهمیت مسئله دارد. موضوعی که شاید بتوان گفت ما در آن کم کاری داشته ایم و کمی غفلت باعث دور شدن این قشر تاثیر گذار از مذهب شده است. قشری که استدلال می خواهد و استنادش به دلایل عقلی است. از خرافه سیر است و تحریفات به دورش حلقه زده اند. در این باره گفت و گویی ترتیب دادیم با محمد حکیمی، وی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی و دانشجوی دکترای فلسفه دین در مرحله رساله است و هم اکنون در دانشگاه ها و حوزه های علمیه مشغول به تدریس معارف اسلامی است. ماحصل گفت و گوی ما را در ادامه می خوانید:
کمی از خود و فعالیت هایتان بگویید.
بنده متولد سال ۱۳۴۲ هستم. نزدیک به ۳۰ سال روی تفسیر قرآن کار و تبلیغ کرده ام. از سال۱۳۶۹تاکنون جلسات تفسیر قرآن، تفسیر نهج البلاغه، تفسیر صحیفه سجادیه، کلاس های شرح مثنوی، حافظ و… درگرگان داشته ام.همچنین ۱۵ سال است که به تفسیر نهج البلاغه در حسینیه دزیانی های گرگان و شرح صحیفه سجادیه در دارالقرآن العظیم زیر نظر حضرت آیت الله نور مفیدی نماینده محترم ولی فقیه در استان و امام جمعه گرگان می پردازم. تاکنون ۴ جلد کتاب با نام های “انسان به روایت قرآن” سال ۸۳ (که شامل مباحثی است که که در دارالقرآن العظیم تدریس شده است.)، “انسان در پرتو خرد” سال۸۸، “گریز از تفکر” سال۸۹ و “چهل حدیث” در سال۹۱ منتشر کردم.
یکی از مراکز اصلی که در آن مشغول بکار هستید دایرالقرآن است. دایره فعالیت های این مرکز به چه شکل است؟
دارالقرآن العظیم ازسال ۱۳۶۹ تاکنون کلاس های تفسیر قرآن کریم، قصه های قرآنی برای دانش آموزان مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان دارد، کلاس احکام و آموزش فقه بطور عمومی برگزار می شد. همچنین در این مرکز شرح ادعیه مانند دعای ابوحمزه ثمالی، افتتاح، خمسه عشر را مورد بحث و بررسی و تفسیر قرار می دادیم. به اعتقاد بنده این مرکز پتانسیل خوبی دارد و باید بیشتر به آن رسیدگی شود.
آیا مخاطبین شما در این کلاس ها به قشر و یا رده سنی خاصی محدود می شود؟
نه خوشبختانه در این برنامه ها هم خواص و هم عوام، از قاضی دادگستری و مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد تا کسانی که بی سواد هستند را داریم. جوانان و بزرگسالان، بانوان و آقایان و این کار ما را سخت می کند؛ چراکه باید برای خواص حکیمانه و برای عوام ساده صحبت کنیم.
سوالات جوانان بیشتر مربوط به کدام حوزه بوده است؟
نمی توان حوزه خاصی را مشخص کرد. سوالات متناسب با مسائل روز تغییر می کنند. بعضی سایت ها مطالبی ممنوعه در مورد خداوند و زندگی پیامبر و… مطرح می کنند و وقتی جوانان با این مطالب مواجه می شوند، شبهات ذهنی خود را به ما منتقل می کنند و خواهان جواب آن هستند. روند سوالات در این سال ها به این شکل بوده است که امروزه سوالاتی در مورد سکولاریسم، وحیانی بودن الفاظ قرآن، پلورالیسم و کثرت گرایی دینی، مسائل کلام جدید، رابطه علم و دین و همچنین اصل ولایت فقیه مطرح می شود. اما در سال های اول انقلاب اسلامی مباحث اعتقادی، مانند توحید و معاد بیشتر مطرح بود. گفتنی است سبک سوالات نسبت به آن سال ها عوض شده است.
روال و روند جلساتی که در دارالقرآن برگزار می شود به چه شکل است؟
جلسات معمولا بصورت کلاس درس است و اگر سوالی برای حاضرین پیش آید. مطرح می کنند و سعی می شود همان لحظه پاسخ دهیم. گفتگو محور بودن، یکی از ویژگی های این کلاس ها است. مخاطبین مطالب و شبهات ذهنی خود را مطرح می کنند و ما پاسخ می دهیم. چرا که ایمان داریم دین خدا ضد عقل نیست و همه چیز را معقول می دانیم.
شما بعنوان یک فعال دینی و فردی که با جوانان در ارتباط هستید چه راهکار و برنامه ای برای جذب بیشتر جوانان دارید؟
در این مسئله پرونده پرباری نداریم، با این حال جوانان زیادی به این جلسات آمدند و رفتند سوالاتی را به صورت آزادانه در این کلاس ها مطرح کردند که سعی شد مبانی اعتقادی آنان محکم شود و در پاسخ به پرسش هایشان حساس و منطقی باشیم. مباحث استدلالی، خرد پسند با دلیل و منطق بیان کنیم چرا که جوانان خواهان چنین پاسخ هایی هستند. استدلال و دلایل دینی و علمی صحیح است که ایمان حاضرین مخصوصاً قشر نوجوان و جوان را تقویت می کند.
چه پیشنهادی برای این ارتباط بیشتر جوانان با مراکز دینی دارید؟
به اعتقاد بنده در مرحله نخست مسئولین و خانواده ها باید سعی کنند بین فرزندان خود و دارالقرآن های شهر ارتباط برقرار کنند. تا فرزندان از تربیت دینی که از معیار های تربیت قرآنی است برخوردار شوند. با معارف حقیقی این کتاب آسمانی آشنا شوند و حقایق دین را از سرچشمه آن بنوشند. التزام دینی پیدا کرده و پایبند شوند. در نتیجه قرآن را محور کار قرار دهند. خداوند در سوره نساء آیه ۸۲ می فرماید: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کَثیراً» ما باید فرزندان خود را با معارف عمیق قرآن کریم آشنا سازیم و آنها را دعوت به تدبر کنیم. حتی خودشان حضور یابند تا قرآنی تربیت شوند. پیشنهاد بنده به خانواده های اهل دین و دیانت این است که تربیت دینی که باید بر معیار عقل و منطق و قرآن کریم باشد، را مدنظر قرار داده و اجازه ندهند فرزندان از دین و معارف ناب اسلام دور شوند. این مهم نیازمند توجه ویژه والدین را دارد. تا فرزندانشان اهل قرائت و تدبر درآیات قرآن کریم شوند. انس با قرآن کریم دارای مراحل ومراتبی از جمله استماع، تلاوت، فهم اجمالی در حد ترجمه آیات شریف و تفسیر و شرح و توضیح مفاهیم آیات است. خداوند حکیم در آیه ۲۹سوره “ص” ما را به تدبر در آیات قرآن کریم دعوت می کند و یا آیه ۲۴ سوره حضرت محمد(ص) «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها» همه نمونه هایی از دعوت به تدبر در قرآن هستند.
بنده همیشه به خانواده ها گفته ام که چقدر خوب است اعضای خانواده هر شب۱۵ دقیقه قرائت قرآن با ترجمه و توضیحات مختصر داشته باشند. مثلاً ترجمه و توضیحات قرآن کریم آیت الله مکارم شیرازی و یا ترجمه و توضیحات بهاء الدین خرمشاهی را مطالعه کنند.